Jan Wałach urodził się 8 sierpnia 1884 roku w Istebnej - Andziołówce na Śląsku Cieszyńskim. Po ukończeniu Szkoły Powszechnej w Istebnej uczęszczał do Polskiego Gimnazjum Macierzy Szklonej w Cieszynie. Od roku 1902 rozpoczął edukację artystyczną: w Szkole Przemysłu Drzewnego w Zakopanem (1902 - 1904), w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (1904 - 1908) u prof. Jana Mehoffera, a także u prof. Juliana Fałata, Ferdynanda Ruszczyca, Jana Stanisławskiego. Po otrzymaniu stypendium mecenasów sztuki- rodziny Siemianowskich- wyjechał w 1909 r. na dalszą naukę do Paryża, studiując w Akademii Julian i Ecole des Beaux - Arts w pracowni F. Cormona (1908 - 1911). W 1911 r. wracając z Paryża zatrzymuje się we Włoszech zwiedzając Rzym, Neapol i w Niemczech Monachium, Norymbergę, również przebywa w Pradze. Następnie wrócił do Istebnej. W 1913 r. został powołany do wojska austriackiego. Służbę wojskową odbył na stanowisku malarza i medaliera pułkowego. Po wojnie został odznaczony złotym krzyżem za waleczność.
W 1922 r., gdy postanawia osiąść na stałe w rodzinnej Istebnej, buduje pracownię, która istnieje do dziś, stanowiąc obecnie jego muzeum. Istotną techniką stosowaną wówczas przez J. Wałacha był rysunek węglem oraz drzeworytnictwo, które przyniosło mu nie małe sukcesy. W 1934 roku J. Wałach wystawiał swoje prace na indywidualnej wystawie w kamienicy Baryczków w Warszawie. Wtedy też powstała monografia artysty - "Jan Wałach z Istebnej", którą napisał Jerzy Warchałowski. W roku 1937 za dwa drzeworyty: "Gajdosz" i "Stary owczarz" otrzymał brązowy medal na wystawie w Paryżu.
W latach 1922- 1929 w twórczości jego dominuje temat religijny, wtedy to maluje szereg obrazów i rzeźbi na zlecenie kleru, wykonuje duży cykl witraży do kościoła w Jedliczach czy witraż do kościoła Jezuitów w Krakowie i projekty polichromii do kościołów: w Istebnej (1929-1930), Koniakowie (1930) i Wiśle. Z tych realizacji polichromii do czasów obecnych zachowała się jedynie polichromia w Istebnej.
W latach 1930- 31 powstaje cykl portretów górali - rysunki węglem. Artysta stworzył także wiele obrazów przedstawiających sceny rodzajowe, kompozycje kwiatowe i martwe natury. Rok 1933 jest znamienną datą w jego twórczości, wtedy rozpoczyna pracę nad drzeworytem, to typ drzeworytu langowego, materiałem jest drzewo gruszkowe.
W pracach wykonanych różnymi technikami można zaobserwować ciekawe rozwiązania formalne, które wynikały z połączenia umiejętności graficznych i malarskich artysty. Twórczość Jana Wałacha związana jest z Istebną, jej mieszkańcami, krajobrazem. Tematy te uwiecznił na płótnach w malarstwie olejnym, akwareli, drzeworycie, rysunkach i rzeźbach, przedstawia w nich rozległy pejzaż Beskidu, chaty drewniane, wnętrza chat, prace górali, zabawy, obrzędowość, są one realistycznym dokumentem już historyczno- etnograficznym. Lata II wojny światowej pracuje pod czujnym okiem i nieustanną kontrolą żandarmów niemieckich, bo przecież synowie bronią Ojczyzny w A.K. i lasach kieleckich. W latach pięćdziesiątych uznany przez władze komunistyczne za malarza religijnego odsunięty zostaje od życia publicznego i artystycznego i poniekąd zapomniany, pracuje wówczas intensywnie w swojej "samotni" powracając w replikach do dawnych tematów. W 1976 r. z okazji 90- lecia urodzin ponownie pokazany światu przez film " Artysta spod Złotego Gronia"- reżyser Norbert Boronowski pokazał w nim człowieka u schyłku życia, zapominając o nim jako o malarzu. Jan Wałach zmarł w swojej pracowni 30 czerwca 1979 roku, w wieku 95 lat.